साखर (Blood Sugar) कमी झाल्यास शरीराच्या विविध अवयवांवर होऊ शकतो दुष्परिणाम
मधुमेह हा एक गंभीर आरोग्यविषयक आजार आहे, ज्यामध्ये रक्तातील साखरेची (Blood Sugar) पातळी वाढते. मात्र, याच्या विपरीत स्थिती म्हणजे रक्तातील साखर कमी होणे (हायपोग्लायसेमिया) हे देखील तितकेच गंभीर आहे. मधुमेहाचे रुग्ण, विशेषतः इन्सुलिन किंवा गोळ्या घेणारे रुग्ण, या स्थितीला सामोरे जाऊ शकतात. रक्तातील साखरेची पातळी योग्य मर्यादेत ठेवणे अत्यावश्यक आहे, कारण ती कमी झाल्यास शरीराच्या विविध अवयवांवर दुष्परिणाम होऊ शकतात.
रक्तातील साखर कमी होण्याची कारणे
रक्तातील साखर (Blood Sugar) कमी होण्याची स्थिती विविध कारणांमुळे होऊ शकते. यातील काही प्रमुख कारणे पुढीलप्रमाणे आहेत: अनियमित आहार: नियमित वेळेवर जेवण न घेणे किंवा अत्यल्प प्रमाणात जेवण करणे. अतिरिक्त व्यायाम: रुग्णाने अनपेक्षित शारीरिक श्रम किंवा अधिक व्यायाम केल्यास साखर कमी होऊ शकते.
औषधांचे चुकीचे प्रमाण: औषधांची चुकीची मात्रा घेणे किंवा चुकीच्या पद्धतीने औषध घेणे. मद्यपान: मद्यपान केल्यास रक्तातील साखरेचे प्रमाण कमी होऊ शकते. इतर औषधांचा वापर: काही औषधे रक्तातील साखरेवर प्रतिकूल परिणाम करू शकतात. आजारपण: उलटी, अतिसार किंवा पचनसंस्थेचे विकार असलेल्या रुग्णांना साखर कमी होण्याचा धोका असतो.
रक्तातील साखर (Blood Sugar) कमी होण्याची लक्षणे
रक्तातील साखर कमी (Blood Sugar) होण्याची स्थिती ओळखणे महत्त्वाचे आहे, जेणेकरून वेळेवर उपाय करता येतील. रक्तातील साखर कमी होण्याची काही सामान्य लक्षणे: शारीरिक लक्षणे: घाम येणे, हातपाय थरथरणे, हृदयाची धडधड वाढणे, अशक्तपणा आणि थकवा. मनाची स्थिती: घाबरणे, गोंधळ, डोकेदुखी, चक्कर येणे, आणि डोळ्यांच्या दृष्टीत फरक पडणे. गंभीर लक्षणे: बेशुद्ध होणे, फिट्स येणे, आणि मिर्गीचा झटका.
रुग्णाला या लक्षणांची माहिती असणे आवश्यक आहे, तसेच कुटुंबीय आणि सहकाऱ्यांनीही याची जाणीव ठेवली पाहिजे. झोपेत अचानक घाम येणे हे देखील रक्तातील साखर कमी होण्याचे लक्षण असू शकते, जे रुग्णाच्या निदर्शनास येत नाही. त्यामुळे सकाळी उठल्यावर डोकेदुखी, थकवा, स्वप्नांचा अनुभव अधिक येणे, अशा स्थिती ओळखून त्वरित उपाययोजना करणे आवश्यक आहे.
रक्तातील साखर (Blood Sugar) कमी होण्याचे परिणाम
रक्तातील साखर कमी झाल्यास शरीरावर विविध गंभीर परिणाम होऊ शकतात. यामध्ये काही प्रमुख परिणाम: मेंदूवर प्रभाव: मेंदूच्या कार्यावर परिणाम होऊन गोंधळ येणे, बोलण्यातील अडचणी आणि पक्षाघाताची स्थिती येऊ शकते. हृदयविकार: हृदयाचे ठोके अनियमित होणे आणि अँजायनासारखे विकार होऊ शकतात. दृष्टीवर परिणाम: डोळ्यांमध्ये रक्तस्राव होणे आणि दृष्टी कमी होणे. अनियंत्रित स्थिती: वाहन चालवताना साखर कमी झाल्यास अपघाताची शक्यता वाढते, तसेच झोपेत साखर कमी झाल्याने अचानक मृत्यू होऊ शकतो.
उपचार आणि प्रतिबंधक उपाय
रक्तातील साखर (Blood Sugar) कमी झाल्यास त्वरित उपचार करणे आवश्यक आहे. शुद्धीत असल्यास: रुग्णाला तात्काळ गोड पदार्थ, साखर किंवा ग्लूकोज द्यावे.बेशुद्ध अवस्थेत: तोंडावाटे काही देता न आल्यास नसांद्वारे ग्लूकोज दिले जाते व रुग्णाला रुग्णालयात दाखल करावे. औषधांचे नियोजन: पुढील औषधाची मात्रा कमी करून डॉक्टरांचा सल्ला घेणे आवश्यक आहे.
साखर कमी होण्याचे मूळ कारण शोधणे आणि भविष्यात अशी स्थिती होऊ नये म्हणून काळजी घेणे अत्यावश्यक आहे. वेळेवर उपचार करून रक्तातील साखरेची पातळी संतुलित ठेवल्यास गंभीर परिणाम टाळता येऊ शकतात.
(टीप: वरील सामग्री सल्ल्यासह, केवळ सामान्य माहिती प्रदान करते. ती कोणत्याही प्रकारे पात्र वैद्यकीय मताचा पर्याय नाही. अधिक माहितीसाठी नेहमी एखाद्या विशेषज्ञ किंवा फॅमिली डॉक्टरांचा सल्ला घ्या.)