जननी सुरक्षा योजना ही केंद्र सरकारची महत्वाकांक्षी योजना असून, गर्भवती महिलांना सुरक्षित प्रसूती आणि नवजात बाळांना आरोग्य सेवा पुरवण्यासाठी राबवली जाते. या योजनेचा उद्देश माता आणि बालमृत्यूदर कमी करणे, अनुसूचित जाती-जमातींच्या महिलांना प्राधान्य देणे आणि संस्थात्मक प्रसूतीसाठी प्रोत्साहन देणे आहे. लाभार्थ्यांना आर्थिक सहाय्य, मुफ्त वैद्यकीय सेवा, आणि नियमित तपासणीसाठी सुविधा दिल्या जातात. अर्जासाठी आधार कार्ड, बँक खाते आणि जात प्रमाणपत्र यांसारखी कागदपत्रे आवश्यक आहेत.
जननी सुरक्षा योजना ही भारतातील गर्भवती महिलांना आणि नवजात बाळांना आरोग्य सेवा पुरवण्यासाठी केंद्र सरकारने सुरू केलेली एक महत्त्वाची योजना आहे. या योजनेचा मुख्य उद्देश म्हणजे माता मृत्यूदर आणि शिशु मृत्यूदर कमी करणे, तसेच महिलांना सुरक्षित प्रसूतीची सुविधा उपलब्ध करून देणे आहे.
योजनेचे मुख्य उद्देश
* माता आणि बालमृत्यूदर कमी करणे: या योजनेच्या माध्यमातून ग्रामीण आणि शहरी भागातील महिलांना संस्थात्मक प्रसूतीसाठी प्रोत्साहन देऊन माता आणि बालमृत्यूदर कमी करण्याचा प्रयत्न केला जातो.
* सुरक्षित प्रसूती: महिलांना संस्थात्मक प्रसूतीची सुविधा उपलब्ध करून देऊन सुरक्षित प्रसूती सुनिश्चित करणे.
* अनुसूचित जाती आणि अनुसूचित जमातीच्या महिलांना प्राधान्य: या योजनेत अनुसूचित जाती आणि अनुसूचित जमातीच्या महिलांना प्राधान्य देण्यात आले आहे.
* आरोग्य जागरूकता: महिलांमध्ये आरोग्यविषयक जागरूकता वाढवणे.
योजनेअंतर्गत लाभ
* आर्थिक सहाय्य: योजनेअंतर्गत पात्र लाभार्थी महिलांना प्रसूतीनंतर आर्थिक सहाय्य दिले जाते.
* संसंस्थात्मक प्रसूतीसाठी प्रोत्साहन: महिलांना संस्थात्मक प्रसूतीसाठी प्रोत्साहन दिले जाते.
* मुफ्त वैद्यकीय सुविधा: संस्थात्मक प्रसूतीदरम्यान मुफ्त वैद्यकीय सुविधा उपलब्ध करून दिली जाते.
* रक्तपरीक्षण आणि इतर आवश्यक चाचण्या: गर्भावस्थेच्या काळात आवश्यक असणारे रक्तपरीक्षण आणि इतर चाचण्या मुफ्त केल्या जातात.
लाभार्थी कोण?
* दारिद्र्यरेषेखालील कुटुंबातील गर्भवती महिला: ज्या महिला दारिद्र्यरेषेखालील कुटुंबात राहतात त्या या योजनेच्या लाभार्थी असतात.
* अनुसूचित जाती आणि अनुसूचित जमातीच्या महिला: या योजनेत अनुसूचित जाती आणि अनुसूचित जमातीच्या महिलांना प्राधान्य दिले जाते.
* प्रथम दोन जिवंत अपत्यासाठी: ही योजना प्रथम दोन जिवंत अपत्यांपर्यंत मर्यादित आहे.
आवश्यक कागदपत्रे
* आधार कार्ड
* राशन कार्ड
* प्रसूती नोंदणी प्रमाणपत्र
* बँक खाते क्रमांक
* जातीचे प्रमाणपत्र (अनुसूचित जाती/जमातीच्या महिलांसाठी)
कसे अर्ज करायचे?
आधार कार्ड: आपले आधार कार्ड योजनेशी लिंक करणे आवश्यक आहे.
स्थानिक आरोग्य केंद्र: आपल्या जवळच्या आरोग्य केंद्रात संपर्क करून अर्ज करा.
ऑनलाइन: काही राज्यांमध्ये ऑनलाइन अर्ज करण्याची सुविधा उपलब्ध असते.
काळजी घ्यायच्या गोष्टी
नियमित स्वास्थ्य तपासणी: गर्भावस्थेच्या काळात नियमितपणे डॉक्टरांची भेट घ्या.
पोषणाची काळजी: संतुलित आहार घ्या.
आराम करा: पुरेसा आराम घ्या.
अधिक माहितीसाठी आपल्या जिल्ह्याच्या आरोग्य विभागाशी संपर्क साधा.