चार्टर्ड अकाउंटन्सी: एक आव्हानात्मक, पण सुवर्णसंधी देणारा कोर्स
चार्टर्ड अकाउंटंट (सीए) होणे हे एक महत्त्वाकांक्षी लक्ष्य आहे, परंतु त्यासोबतच हा कोर्स त्याच्या कठीण अभ्यासक्रमामुळे खूप आव्हानात्मक देखील आहे. सीए हा एक असा व्यवसाय आहे ज्यामध्ये यश मिळवणे कठीण असले तरी, एकदा कोर्स पूर्ण केल्यास नोकरी आणि व्यवसायाच्या क्षेत्रात मोठ्या प्रमाणात संधी उपलब्ध असतात. सीए कोर्सची वैशिष्ट्ये, आव्हाने आणि संधी या लेखामध्ये समजून घेऊया.
सीए कोर्स: तीन स्तरांवर आधारित एक कठीण प्रवास
चार्टर्ड अकाउंटन्सी कोर्समध्ये तीन महत्त्वाचे टप्पे असतात: फाउंडेशन, इंटरमीडिएट, आणि फायनल. प्रत्येक स्तराची परीक्षा खूपच कठीण असते, ज्यामुळे निकालाचे प्रमाण खूप कमी राहते. याचे एक मुख्य कारण म्हणजे विद्यार्थ्यांच्या सखोल ज्ञानाची आणि तांत्रिक कौशल्यांची परीक्षा घेतली जाते. फाउंडेशन पासून फायनलपर्यंत, विद्यार्थ्यांना विविध प्रकारच्या विषयांमध्ये प्रावीण्य मिळवावे लागते जसे की अकाउंटिंग, ऑडिटिंग, कराधान आणि आर्थिक व्यवस्थापन. चार वर्षे चालणाऱ्या या अभ्यासक्रमामुळे निकालाचे प्रमाण कमी असते, आणि म्हणूनच सीए होण्यासाठी विद्यार्थ्यांनी चिकाटी आणि सातत्य ठेवणे अत्यावश्यक असते.
कोर्स पूर्ण केल्यानंतर संधी
सीए कोर्स पूर्ण केल्यानंतर, नोकरी आणि व्यवसायाच्या क्षेत्रात अनेक उत्तम संधी उपलब्ध होतात. भारतीय सनदी लेखाकार विद्यार्थी शाखेचे अध्यक्ष हितेश आगीवाल यांच्या मते, सीए कोर्स पूर्ण करणारे विद्यार्थी उद्योग, व्यवसाय, आणि सरकारी तसेच निमशासकीय क्षेत्रात मोठ्या प्रमाणात योगदान देतात. याशिवाय, अनेक विद्यार्थी स्वतःचा व्यवसाय सुरू करण्याचा पर्याय देखील निवडतात.
सीए कोर्समध्ये झालेल्या सुधारणा
आधुनिक काळाच्या गरजांना अनुसरून सीए अभ्यासक्रमात अनेक बदल करण्यात आले आहेत. पूर्वी सहा महिन्यातून परीक्षा होत असे, परंतु आता दर चार महिन्यांनी परीक्षा घेता येते, ज्यामुळे अपयशी विद्यार्थ्यांना लवकर पुनःपरीक्षा देण्याची संधी मिळते. यामुळे विद्यार्थ्यांना अटेम्प्ट वाढविण्याची सुविधा मिळाली आहे. अभ्यासक्रमात प्रात्यक्षिकांना अधिक महत्त्व दिले जात आहे. भविष्यात कोणत्या विशिष्ट क्षेत्रात काम करायचे हे विद्यार्थ्यांना ठरवून त्या क्षेत्राशी संबंधित पेपर्स सोडवण्याची संधी दिली जाते.
अपयश आल्यानंतरची संधी
सीए कोर्समध्ये निकालाचे प्रमाण कमी असल्यामुळे काही विद्यार्थ्यांना अंतिम परीक्षेत यश मिळवता येत नाही, परंतु इंटरमीडिएट पास करणाऱ्या विद्यार्थ्यांना देखील अनेक संधी उपलब्ध असतात. अशा विद्यार्थ्यांना चार्टर्ड अकाउंटंट (सीए)चे मदतनीस म्हणून काम करण्याच्या संधी मिळतात. याशिवाय, प्रात्यक्षिक कौशल्यावर अधिक भर दिल्यामुळे मदतनीस म्हणून काम करण्यात त्यांना अडचण येत नाही.
आर्थिक साक्षरतेचा उपक्रम
चार्टर्ड अकाउंटंट (सीए) केवळ उद्योगांच्या लेखापरीक्षणाचे कामच करत नाहीत तर देशातील सामान्य नागरिकांना आर्थिक साक्षर करण्याचेही काम करतात. इन्स्टिट्यूट ऑफ चार्टर्ड अकाउंटंट्स ऑफ इंडिया (ICAI) यांनी आर्थिक आणि कर साक्षरता याबद्दल जनजागृती करण्यासाठी उपक्रम सुरू केले आहेत. या अंतर्गत, सामान्य नागरिकांना कशा पद्धतीने रिटर्न्स भरावे, आयकर कायदे आणि शेअर ट्रेडिंग याबद्दल माहिती दिली जाते. यामुळे नागरिकांमध्ये आर्थिक व्यवहारांबद्दल साक्षरता वाढवण्याचे काम ICAI करीत आहे.
सीएंची वाढती गरज
भारतामध्ये सीएंची संख्या तुलनेने कमी असल्यामुळे त्यांची मागणी मोठ्या प्रमाणात आहे. महाराष्ट्र, गोवा आणि गुजरात या राज्यांमध्ये पश्चिम भारत सीए शाखेत १००० सीए कार्यरत आहेत. महाराष्ट्रात एकट्या मुंबईत ५०००, पुण्यात १४०००, नाशिक व छत्रपती संभाजीनगरात १५०००, तर जळगावमध्ये ५५०, सांगलीत ४४० सीए कार्यरत आहेत. मात्र, गरजेच्या तुलनेत ही संख्या निम्म्याहून कमी आहे. देशात दरवर्षी ५०,००० सीएची आवश्यकता आहे, आणि महाराष्ट्रात याची सर्वाधिक मागणी आहे.
चार्टर्ड अकाउंटंट (सीए) हा कोर्स कठीण असला तरी, विद्यार्थ्यांना त्यातून मिळणाऱ्या संधी अपार आहेत. योग्य तयारी, प्रात्यक्षिकांचा सराव आणि सातत्य ठेवल्यास या क्षेत्रात यश प्राप्त करता येते. देशाच्या आर्थिक विकासात योगदान देणारे सीए केवळ व्यवसायिक क्षेत्रातच नव्हे, तर सामान्य नागरिकांसाठी आर्थिक साक्षरता वाढवण्याचे कार्यही करत आहेत.