आज, सविता हरली होती, कारण… हिशोब
सविता सकाळपासूनच बेचैन होती. गेल्या चार दिवसांपासून तिच्या मनात एकाच गोष्टीचा गुंता होता – नुकसान. नुकसानीचं दुःख तिच्या चेहऱ्यावर स्पष्ट दिसत होतं. ती घरातल्या प्रत्येक वस्तूकडे पाहत होती, अस्वस्थपणे. एक छोटंसं भांडं फुटलं होतं, पण सविताच्या मनातले विचार मात्र फार मोठे होते. या नुकसानीचं उत्तरदायित्व कोणाचं? घरातल्या नोकराचं, जो गेली तीस वर्षं त्यांच्या घरात काम करत होता.
तिने नवऱ्याकडे पाहिलं, जणू काही त्याला जबाबदारीची जाणीव करून द्यायला. पण त्याच्या चेहऱ्यावरचं निर्विकारपण तिला अजिबात पसंत नव्हतं. सविता चिडली.
“आजच हिशोब करायचंय! तुझं काही चाललंय मला माहित नाही, पण आता हे मला सहन होत नाही. कोणीतरी सतत काहीतरी नुकसान करतंय, आणि तू काहीच बोलत नाहीस. मीच सांगते आता!” तिने आपल्या नवऱ्याला तावातावाने सुनावलं.
सविता मागील काही महिन्यांपासून घरातल्या वृद्ध नोकराकडे जाणीवपूर्वक पाहत होती. कामात पूर्वीसारखी तत्परता नव्हती. सतत काही ना काही फुटणं, वस्तू मोडणं, विसरणं – हे सगळं तिच्या सहनशीलतेच्या पलीकडे गेलं होतं. तिचा नवरा, जो शांत स्वभावाचा होता, त्याने या गोष्टींना फारसं महत्त्व दिलं नव्हतं. “अरे, तो तीस वर्षांपासून आपल्याकडे काम करतोय. त्याची प्रामाणिकता आणि निष्ठा अमूल्य आहे,” असं तो नेहमीच म्हणायचा. पण सविताचं मन त्या नुकसानीवर अडकलं होतं.
थोड्याच वेळात त्यांचा मुलगा अनिकेत आला. घरातलं वातावरण त्याच्या लक्षात आलं.
“आई, काय झालं? सगळं इतकं शांत का आहे आज?” अनिकेतने विचारलं.
“अरे, काही नाही बेटा,” नवऱ्याने अनिकेतला शांत करायचा प्रयत्न केला, पण सविता मात्र बोलण्याची तयारी करत होती.
हे देखील वाचा: Children’s story 4 : स्वतःच्या क्षमतेवर विश्वास ठेवा / Believe in your own abilities
“अनिकेत, तू बाजूला हो. मला तुमच्या चाचाशी काही बोलायचं आहे,” सविताने शांतपणे पण ठामपणे म्हटलं.
“चाचा,” तिने वृद्ध नोकराला बोलावलं, “हे पाहा, आता तुमचं वय झालंय. आम्हाला तुमच्याकडून काम करवून घेणं आता योग्य वाटत नाही. तुम्ही इतकी वर्षं प्रामाणिकपणे काम केलं, त्याबद्दल आभार. पण आता हिशोब करूया. तुम्ही तुमचा हिशोब सांगून द्या आणि…” तिने बाहेरचा इशारा केला. तिच्या शब्दांत शीतलता होती, पण त्यामागे कठोर निर्णयाची जाणीव स्पष्ट होती.
नोकराने सविताच्या डोळ्यांत पाहिलं. एक क्षण सगळं थांबल्यासारखं वाटलं. त्याच्या डोळ्यांत काळजीचं ओझं होतं, पण तो बोलला:
हे देखील वाचा: विजेयचा अहंकार: मुलांसाठी गोष्ट 3 / Vijay’s ego: A story for children
“हिशोब?” तो हसत म्हणाला, “तुम्ही काय हिशोब करणार माझा? या घरात माझी जवानी गेली, सुख-दुःख, वाद-विवाद, सगळं काही इथे अनुभवलं. हे परत कसं द्याल? माझ्या डोळ्यांतील अश्रू परत आणू शकता का? आणि हो, आज तुमचा नवरा बघतोय ना, त्याच्या डोळ्यांवर कधी काळी संकट आलं होतं, तुम्हाला आठवतंय? त्याच्या डोळ्यांची दृष्टी गमावली होती तेव्हा. आणि माझा सुमित, त्याच्याच डोळ्यांनी तुमच्या नवऱ्याला जग दाखवलं!”
हे ऐकताच सविता स्तब्ध झाली. तिला काहीतरी चुकल्याचं जाणवलं. तिने माणसाला वस्त्रासारखं गृहीत धरलं होतं, पण त्या माणसाच्या योगदानाचं मोल कधीच केलं नव्हतं. त्या क्षणी सविताला कळून चुकलं की काही हिशोब हे पैशांनी किंवा मालमत्तेने होऊ शकत नाहीत.
नोकर रडत रडत गेटकडे निघाला, पण त्याचा हिशोब न करता. सविताला एक गोष्ट प्रकर्षाने जाणवली – काही हिशोब कधीच पूर्ण होऊ शकत नाहीत.
आज, सविता हरली होती, कारण आयुष्यातल्या काही गोष्टींचे हिशोब कोणताही कॅलक्युलेटर किंवा सीए काढू शकत नाहीत. तिथं फक्त माणुसकी आणि मानवी विवेकच कामी येतात.
-मच्छिंद्र ऐनापुरे, जत जि. सांगली