शर्मिला टागोर: बंगाली चित्रपटांपासून हिंदी सिनेविश्वापर्यंत प्रवास
शर्मिला टागोर यांचे नाव ऐकताच भारतीय चित्रपटसृष्टीतील एका बहुआयामी अभिनेत्रीची प्रतिमा उभी राहते. बंगाली चित्रपटांपासून हिंदी सिनेविश्वापर्यंत आणि त्यानंतर चरित्रप्रधान भूमिका गाजवण्यापर्यंत त्यांनी आपल्या अभिनयाने रसिकांच्या मनात अढळ स्थान निर्माण केले आहे. आज, त्यांच्या वाढदिवसाच्या निमित्ताने त्यांच्या चमकदार कारकिर्दीचा आढावा घेणे उचित ठरेल.
आरंभ: सत्यजीत राय यांच्या ‘अपूर संसार’पासून
तेवढ्या तेरा वर्षांच्या असताना शर्मिलाने सत्यजीत राय यांच्या ‘अपूर संसार’ (१९५९) या चित्रपटात पहिल्यांदा भूमिका साकारली आणि यामुळे त्यांना आंतरराष्ट्रीय स्तरावर ओळख मिळाली. यानंतर ‘देवी’, ‘नायक’, ‘अरण्येर दिन रात्रि’ आणि ‘सीमाबद्ध’ या चित्रपटांमधून त्यांनी आपले अभिनय कौशल्य सिद्ध केले. सत्यजीत राय यांच्यासारख्या दिग्गज दिग्दर्शकाने त्यांच्यातील प्रतिभेला वाव दिला, ज्यामुळे त्या बंगाली सिनेसृष्टीत एक आदर्श अभिनेत्री म्हणून नावारूपाला आल्या.
बॉलिवूडमधील पदार्पण: ‘काश्मीर की कली’ पासून ‘एन इवनिंग इन पॅरिस’पर्यंत
१९६४ साली शक्ती सामंत यांच्या ‘काश्मीर की कली’ या चित्रपटातून शर्मिलाने हिंदी चित्रपट सृष्टीत पदार्पण केले. शम्मी कपूरसोबतची त्यांची ही जोडी लोकप्रिय ठरली. यानंतर ‘एन इवनिंग इन पॅरिस’ मध्ये बिकिनी परिधान करून त्यांनी केवळ हिंदी सिनेमा नव्हे, तर संपूर्ण भारतीय समाजात एक खळबळ उडवून दिली. शर्मिला टागोर हिंदी सिनेसृष्टीत सेक्स सिम्बॉल म्हणून ओळखली जाऊ लागली, मात्र त्यांनी यापेक्षा खूप अधिक उंची गाठली.
गंभीर अभिनय आणि वैविध्यपूर्ण भूमिका
शर्मिलाच्या करिअरमध्ये गंभीर आणि संवेदनशील भूमिकांचे विशेष स्थान आहे.
1. राजेश खन्नासोबतची जोडी:
‘आराधना’ (१९६९) मधील ‘मेरे सपनों की रानी’ या गाण्याने तीव्र लोकप्रियता मिळवली. यानंतर ‘अमर प्रेम’ सारख्या चित्रपटांनी त्यांच्या जोडीला एक वेगळा ठसा दिला.
2. धर्मेंद्रसोबतचे चित्रपट:
‘अनुपमा’ आणि ‘सत्यकाम’ या चित्रपटांमधून त्यांनी सामाजिक व मानवी भावनांचा अत्यंत प्रभावी पद्धतीने विचार मांडला.
3. गुलजार आणि अभिनयाला नवे परिमाण
‘मौसम’ आणि ‘नमकीन’ यासारख्या चित्रपटांमधून गुलजार यांनी शर्मिलाच्या अभिनयाला नवे परिमाण दिले. विशेषतः ‘मौसम’ मधील त्यांच्या दुहेरी भूमिकांमुळे त्या अभिनयाच्या आणखी जवळ आल्या.
बंगाली चित्रपटांतील योगदान
हिंदीसोबतच बंगाली चित्रपटांमध्येही त्यांनी आपला ठसा उमटवला. ‘अमानुष’ (1974) आणि ‘आनंद आश्रम’ (1977) यांसारख्या चित्रपटांमध्ये उत्तम कुमार यांच्यासोबत त्यांनी भूमिका साकारल्या, ज्या प्रेक्षकांच्या मनावर चिरकाल टिकल्या.
आधुनिक चित्रपटांमधील योगदान
शर्मिला टागोर यांनी २००० नंतर पुन्हा एकदा प्रेक्षकांच्या मनात आपले स्थान निर्माण केले.
– ‘विरुद्ध’ (२००५) मध्ये अमिताभ बच्चनसोबतची त्यांची भूमिका आजही आठवली जाते.
– ‘एकलव्य’ (२००७) मध्ये त्यांचा रॉयल आणि गहन अभिनय दिसून आला.
– ‘अंतहीन’ (२००९) या बंगाली चित्रपटात त्यांनी पुन्हा एकदा आपल्या मूळ शैलीला न्याय दिला.
– ‘गुलमोहर’ (२०२३) हा त्यांचा अलीकडचा चित्रपट
शर्मिलाचे बहुआयामी व्यक्तिमत्त्व
शर्मिला टागोर यांचे सौंदर्य, शालीनता, आणि अभिजात शैली त्यांना इतर नायिकांपासून वेगळे ठरवते. त्यांनी अभिनय, ग्लॅमर, आणि साहित्यिक आशय यांचा समन्वय साधून आपली कारकीर्द घडवली.
आत्मपरीक्षण: एक प्रेरणा
शर्मिला टागोर हे नाव केवळ चित्रपट सृष्टीपुरते मर्यादित नाही. आपल्या भूमिकांद्वारे त्यांनी महिलांच्या अंतर्गत संघर्षांना आवाज दिला. त्यांच्या कारकिर्दीचे यश तरुण पिढीतील अभिनेत्रींसाठी प्रेरणादायी ठरेल.
उत्कृष्ट चित्रपटांचा वारसा
शर्मिलाने अनेक कालातीत चित्रपट दिले आहेत, ज्यांची नावे आजही सिनेसृष्टीच्या सुवर्णकाळाचे प्रतिनिधित्व करतात:
– ‘आराधना’, ‘अमर प्रेम’, ‘मौसम’, ‘चुपके चुपके’, ‘आविष्कार’, आणि ‘नमकीन’.
शर्मिला टागोर यांच्या वाढदिवशी, त्यांच्या कलेला व व्यक्तिमत्त्वाला सलाम!