योग आरोग्यासाठी अतिशय फायदेशीर आहे. मानसिक व शारीरिक तंदुरुस्ती टिकवून ठेवण्यासाठी नियमित योगाभ्यास करणे आवश्यक आहे. योगाभ्यास सर्व वयोगटातील लोकांसाठी उपयुक्त आहे. कोणताही आजार असो, योगातून दिलासा मिळू शकतो. योगासनचे महत्त्व लक्षात घेऊन आजकाल लोक यूट्यूब किंवा ऑनलाईन व्हिडिओ पाहून योगाभ्यास करतात. परंतु जर तुम्ही पहिल्यांदाच योगासन करणार असाल, तर काही गोष्टी लक्षात घेणे गरजेचे आहे. योग करताना किरकोळ चुका झाल्यास त्याचा परिणाम उलटाही होऊ शकतो. त्यामुळे पहिल्यांदा योग करताना या बाबींची विशेष काळजी घ्या.
श्वासाचे भान ठेवा
योगात श्वासाची अत्यंत महत्त्वपूर्ण भूमिका आहे. पहिल्यांदा योगासन करणारे लोक जर प्रशिक्षकाच्या मार्गदर्शनाशिवाय आसन करत असतील, तर त्यांनी लक्षात ठेवावे की आसन करताना कधीही तोंडाने श्वास घेऊ नये. कोणत्या आसनात श्वास घ्यायचा आणि कधी सोडायचा हेही माहीत असणे आवश्यक आहे.
रिकाम्या पोटी करा योग
पहिल्यांदा योग करत असाल, तर हे माहीत असावे की योग नेहमी रिकाम्या पोटी करावा. नाश्ता किंवा जेवण करून लगेच योग करू नये. जर सकाळी योग करण्याची वेळ मिळत नसेल, तर जेव्हा योग कराल त्याच्या किमान ३ तास आधीपर्यंत काहीही खाल्लेले नसावे. तसेच योगासन करून लगेच जेवण करू नये. शरीराला थोडा आराम दिल्यानंतरच आहार घ्यावा.
योगासाठी कपडे
योग करताना आरामदायक कपडे घालावेत. खूप टाईट कपडे घातल्यास स्नायू ताणले गेले किंवा आकडी आली, तर कपडे फाटण्याची शक्यता असते. त्याचबरोबर घट्ट कपड्यांमुळे एकाग्रतेने योगावर लक्ष केंद्रित करता येत नाही.
हेदेखील वाचा: आधुनिक सुविधा आणि आळशीपणा : बदलती जीवनशैली, अवलंबित्वाचे धोके आणि सक्रिय राहण्याची गरज
वॉर्म-अप करा
योग किंवा व्यायाम करण्यापूर्वी वॉर्म-अप करणे आवश्यक आहे. पहिल्यांदा योग करत असाल, तर हे जाणून घ्या की थेट मॅटवर बसून आसनाची मुद्रा घ्यायची नसते; त्याऐवजी शरीराला सक्रिय करण्यासाठी आधी वॉर्म-अप करणे आवश्यक आहे.
अवघड व चुकीचे योग करू नका
पहिल्यांदा योग करत असाल, तर साध्या व बेसिक आसनांपासून सुरुवात करा. अवघड योगासन करू नका, यामुळे दुखापत होऊ शकते. तसेच प्रत्येक योगाभ्यासासाठी योग्य आसन कोणते आहे हे व्यवस्थित जाणून घ्या. चुकीच्या मुद्रेत बसू नका.
थोडक्यात -योगासन करताना घ्यावयाची काळजी:
योग हा शरीर-मनाला संतुलित ठेवणारा साधा पण प्रभावी उपाय आहे. मात्र चुकीची पद्धत आरोग्यास हानीकारक ठरू शकते. म्हणून योग्य मार्गदर्शन व संयम आवश्यक आहे. नवशिक्यांसाठी योग टिप्स: सुरुवातीला सोपे व मूलभूत आसनांचा सराव करा. रोज थोडा वेळ द्या, पण हळूहळू वेळ आणि अवघडपणा वाढवा.योगासनातील सामान्य चुका: श्वासोच्छ्वासाकडे दुर्लक्ष करणे, रिकाम्या पोटी योग न करणे, थेट अवघड आसन करण्याचा प्रयत्न करणे या चुका टाळल्या पाहिजेत.
योगासन कसे करावे.: योग नेहमी शांत वातावरणात, रिकाम्या पोटी आणि आरामदायक कपड्यांमध्ये करावा. प्रत्येक आसन करताना श्वासोच्छ्वासाचे भान ठेवा. पहिल्यांदा योगासन मार्गदर्शन: पहिल्यांदाच योग करताना प्रशिक्षकाचा सल्ला घ्या किंवा व्हिडिओ मार्गदर्शनावर लक्ष द्या. चुकीच्या मुद्रेत बसणे टाळा. योगाभ्यासासाठी योग्य पद्धत: योग सुरू करण्यापूर्वी वॉर्म-अप करा. नियमित वेळ ठरवून योगाभ्यास करा. प्रत्येक आसन हळूहळू व आरामात पूर्ण करा.
योगासनाचे फायदे व काळजी: योगामुळे मानसिक शांतता, शारीरिक तंदुरुस्ती, लवचिकता आणि एकाग्रता वाढते. पण शरीराला त्रास होईल असे आसन करू नयेत. नवशिक्यांनी कोणते योग टाळावेत: सुरुवातीला शीर्षासन, सर्वांगासन, काकासन यांसारखे अवघड आसन टाळावे. शरीर तयार झाल्यानंतर हळूहळू सराव करावा. योगासन व श्वासोच्छ्वास: योग करताना नाकाने श्वास घेणे आणि सोडणे महत्त्वाचे आहे. योग्य श्वसनामुळे आसनाचा प्रभाव दुप्पट होतो.
योग करताना आहार व कपडे: रिकाम्या पोटी योग करावा. आसनानंतर लगेच जेवू नये. तसेच ढिले, आरामदायक कपडे घालावेत, ज्यामुळे हालचाल सहज होईल.