हिंदी चित्रपटसृष्टीबद्दल चर्चा करताना प्रेमकथांचा उल्लेख न केल्यास ती अपूर्ण वाटते. सुरुवातीपासूनच प्रेमकथांवर आधारित असंख्य चित्रपट निर्माण झाले आहेत. मात्र, गेल्या दशकभरात काही असे चित्रपट आले आहेत ज्यांनी प्रेमाच्या संकल्पनेला एक वेगळ्या आणि ताज्या रूपात सादर केले आहे. अशाच पाच वेगळ्या रोमँटिक चित्रपटांवर एक दृष्टिक्षेप…
बॉलीवूडमधील प्रेमकथा – परंपरेपासून नवे वळण
बॉलीवूडमध्ये प्रेम आणि रोमँस या विषयावर जितके चित्रपट निर्माण झाले आहेत, तितके इतर कोणत्याही विषयावर झालेले नाहीत. बहुतेक चित्रपट गरीब मुलगा – श्रीमंत मुलगी, श्रीमंत मुलगा – गरीब मुलगी, दोन शत्रू कुटुंबांमधील प्रेमसंबंध अशा कथानकाभोवती फिरतात. ‘लैला-मजनू’, ‘सोनी-महिवाल’, ‘हीर-रांझा’ यांसारख्या क्लासिक प्रेमकथांपासून वेगळ्या, काळानुसार बदललेल्या आणि प्रेक्षकांच्या मनात घर करून राहिलेल्या काही निवडक चित्रपटांची ओळख करून घेऊया.
१. ‘दम लगा के हईशा’ – विवाहित प्रेमाचे वेगळे चित्रण
साल २०१५ मध्ये प्रदर्शित झालेल्या ‘दम लगा के हईशा’ या चित्रपटाने विवाहानंतर निर्माण होणाऱ्या प्रेमाचे नवे परिमाण दाखवले. चित्रपटाचा नायक प्रेम (आयुष्मान खुराना) हा शाळा सोडलेला तरुण असतो, ज्याचे लग्न एक सुशिक्षित पण जाडसर मुलगी संध्या (भूमी पेडणेकर) हिच्यासोबत होते. त्याला तिच्या वजनाची लाज वाटते आणि तो तिला टोमणे मारत राहतो. त्यामुळे दोघांमध्ये जवळीक निर्माण होत नाही. मात्र, एका स्पर्धेमध्ये भाग घेताना त्यांच्यातील नाते दृढ होते. साधी पण प्रभावी कथा आणि उत्तम दिग्दर्शनामुळे हा चित्रपट वेगळा ठरतो.
२. ‘मनमर्जियां’ – नव्या युगातील प्रेमकथा
अनुराग कश्यपच्या इतर चित्रपटांपेक्षा वेगळी असलेली ‘मनमर्जियां’ (२०१८) ही प्रेमत्रिकोणावर आधारित असली, तरी ती आधुनिक दृष्टिकोनातून मांडली आहे. तापसी पन्नू, विकी कौशल आणि अभिषेक बच्चन यांच्या अभिनयाने सजलेला हा चित्रपट आजच्या पिढीतील गुंतागुंतीच्या प्रेमसंबंधांना प्रेक्षकांसमोर आणतो. रूमी (तापसी पन्नू) आणि विकी (विकी कौशल) प्रेमात असतात, पण जबाबदाऱ्या टाळण्याच्या वृत्तीमुळे विकी लग्नाला तयार नसतो. अखेरीस, रूमी एका स्थिरस्थावर व्यक्ती रोबी (अभिषेक बच्चन) सोबत लग्न करण्याचा निर्णय घेते. या तिघांच्या भावनात्मक प्रवासातून प्रेमाचे गुंतागुंतीचे स्वरूप उलगडते.
३. ‘ऐ दिल है मुश्किल’ – एकतर्फी प्रेमाची वेदना
करण जोहर दिग्दर्शित ‘ऐ दिल है मुश्किल’ (२०१६) हा चित्रपट एकतर्फी प्रेमावर आधारित आहे. रणबीर कपूर, अनुष्का शर्मा, ऐश्वर्या राय बच्चन आणि फवाद खान यांच्या प्रमुख भूमिका असलेल्या या चित्रपटात अयान (रणबीर कपूर) आणि अलिजेह (अनुष्का शर्मा) यांच्या नात्यातील भावनिक संघर्ष दाखवण्यात आला आहे. अयान अलिजेहवर प्रेम करत असतो, पण अलिजेह त्याच्याविषयी तसे काहीच जाणवत नाही. हे एकतर्फी प्रेम त्याला हसवते, रडवते आणि आत्मशोधाच्या प्रवासावर घेऊन जाते.
४. ‘बर्फी’ – प्रेम, आनंद आणि वेदनेचा त्रिवेणी संगम
अनुराग बसू दिग्दर्शित ‘बर्फी’ (२०१२) हा चित्रपट एक अनोखी प्रेमकथा मांडतो. बर्फी (रणबीर कपूर) हा मूक-बधिर तरुण असतो, जो श्रुती (इलियाना डिक्रूज) हिच्यावर प्रेम करतो. मात्र, समाजाच्या दबावामुळे ती दुसऱ्या व्यक्तीशी लग्न करते. काही वर्षांनंतर तिला समजते की बर्फी आता झिलमिल (प्रियंका चोप्रा) या ऑटिस्टिक मुलीवर प्रेम करत आहे. प्रेमाच्या विविध छटा दाखवणारा हा चित्रपट प्रत्येकवेळी नव्याने भिडतो.
५. ‘लुटेरा’ – प्रेमाचे नाजूक आणि परिपक्व रूप
‘लुटेरा’ (२०१३) हा चित्रपट प्रसिद्ध लेखक ओ. हेन्री यांच्या ‘द लास्ट लीफ’ या कथेस आधार मानून तयार करण्यात आला आहे. रणवीर सिंग आणि सोनाक्षी सिन्हा यांच्या मुख्य भूमिका असलेल्या या चित्रपटात आत्मानंद त्रिपाठी (रणवीर सिंग) हा एक फसवणूक करणारा तरुण असतो, तर पाखी (सोनाक्षी सिन्हा) एका जमीनदाराची मुलगी असते. पाखीच्या भावनांचा गैरफायदा घेतला जातो, तरीही ती आत्मानंदच्या प्रेमात पडते. पण हा प्रेमसंबंध अपूर्णच राहतो. ही एक वेगळी, गहिरी आणि मनाला भिडणारी प्रेमकथा आहे.
नव्या प्रेमकथांचे आकर्षण
आजच्या काळात प्रेमकथांना नव्या धाटणीने सादर करण्याची गरज निर्माण झाली आहे. वर उल्लेख केलेले चित्रपट पारंपरिक प्रेमकथांपेक्षा वेगळ्या वाटेने जातात आणि प्रेमाचे आधुनिक, गुंतागुंतीचे, तसेच वास्तववादी रूप उलगडतात. त्यामुळेच या चित्रपटांनी प्रेक्षकांच्या हृदयात विशेष स्थान निर्माण केले आहे.