संयुक्त राष्ट्र संघाच्या अहवालानुसार 2024 मध्ये दर 10 मिनिटांनी एका महिलेची तिच्याच जवळच्या व्यक्तीकडून हत्या झाल्याचे धक्कादायक वास्तव उजेडात आले आहे. घरगुती हिंसाचार, डिजिटल छळ आणि कायद्यांच्या दुर्बल अंमलबजावणीमुळे महिलांची सुरक्षा धोक्यात. महिला हिंसाचाराविरुद्ध कठोर उपायांच्या मागणीला वेग.
न्यूयॉर्कस्थित संयुक्त राष्ट्र संघाने प्रसिद्ध केलेल्या नव्या अहवालाने संपूर्ण जगाला हादरवून सोडले आहे. २०२४ या वर्षात दर दहा मिनिटांनी एका महिलेची तिच्याच ओळखीतील व्यक्तीकडून हत्या झाल्याची धक्कादायक माहिती या अहवालात देण्यात आली आहे. वर्षभरात एकूण ११७ देशांतील तब्बल ५० हजार महिला आणि मुलींना आपला जीव गमवावा लागला — आणि सर्वात भीतीदायक बाब म्हणजे या हिंसाचारात घट होण्याची चिन्हे अजिबात दिसत नाहीत.
महिलांविरोधातील हिंसाचाराविरोधातील लढ्यात प्रगती नाही
हजारो मोहिमा, कायदे, आंदोलनं आणि जागरूकता कार्यक्रमांनंतरही महिलांविरुद्धचा गुन्हेगारी वेगाने वाढताना दिसत आहे. अहवालात नोंदल्याप्रमाणे —
🔹 हिंसाचार बहुतेक वेळा जवळच्या, विश्वासू आणि परिचित व्यक्तीकडूनच होतो
🔹 महिलांविरोधातील गुन्हे नोंदविण्यास उशीर होत असल्याने न्यायप्रक्रिया लांबते
🔹 कायद्यांची कठोर अंमलबजावणी नसल्याने गुन्हेगार निर्भय होत आहेत
जगातील सर्व देशांमध्ये महिलांची हत्या होत असली तरी आफ्रिका खंडात २०२४ मध्ये सर्वाधिक महिलांची हत्या झाली — सुमारे २२ हजार महिला हिंसाचाराची बळी ठरल्या.
घरगुती हिंसाचार — दुर्लक्षित पण सर्वात घातक समस्या
अहवालातील गंभीर निरीक्षणानुसार हिंसा घडण्यापूर्वीच महिला अनेक टप्प्यांतून जातात —
⚫ धमक्या
⚫ मानसिक त्रास
⚫ आर्थिक नियंत्रण
⚫ भीतीदायक छळ आणि मारहाण
परंतु अनेक महिलांना मदत कुठे, कशी आणि कोणाकडे घ्यायची याची माहितीच नसते. तक्रार करण्यासाठी असलेली भीती, समाजाची बदनामी, परिवाराची दबावाची मानसिकता आणि प्रणालीची दिरंगाई — हे अत्याचार कायम राहण्याची मुख्य कारणं मानली जातात.
आधुनिक तंत्रज्ञान – नवीन प्रकारचा मानसिक छळ
संयुक्त राष्ट्रातील Women’s Policy Division च्या संचालक सारा हेंड्रिक्स यांचे निरीक्षण विशेष लक्षवेधी आहे. त्यांचे म्हणणे असे:
“स्त्रीहत्या ही अचानक होणारी घटना नसते. त्याआधी महिला सलग धमक्या, छळ आणि मानसिक त्रास सहन करत असतात.”
आधुनिक तंत्रज्ञानामुळे मानसिक छळाचे नवीन प्रकार समोर आले आहेत —
🔹 विनासंमती सोशल मीडियावर फोटो शेअर करणे
🔹 वैयक्तिक माहिती सार्वजनिक करून बदनाम करणे (Doxing)
🔹 Deepfake व्हिडिओ तयार करून ब्लॅकमेल करणे
🔹 सतत ऑनलाईन धमक्या आणि ट्रॉलींग
या प्रकारांनी अनेक महिलांचे जीवन अतिशय भीषण आणि असुरक्षित झाले आहे.
हा हिंसाचार थांबवायला काय आवश्यक?
अहवालानुसार पुढील दिशाने काम करणे अनिवार्य आहे —
✔ महिलांविरोधातील गुन्ह्यांची जलद नोंदणी आणि तत्काळ कारवाई
✔ गुन्हेगारांना कठोर व वेळेत शिक्षा
✔ उच्चस्तरीय कायदे आणि त्यांची मजबूत अंमलबजावणी
✔ डिजिटल हिंसाचाराविरोधात कडक कायदे
✔ समाज मानसिकतेत बदल — “स्त्रिया कमकुवत नाहीत” हे स्वीकारणे
निष्कर्ष
महिला आणि मुलींना संरक्षण, मान आणि सुरक्षितता देणे ही फक्त शासनाची नाही, तर प्रत्येक समाजाची जबाबदारी आहे. हिंसाचाराविरुद्धच्या लढ्यात प्रगती झाली नसल्याचे संयुक्त राष्ट्राने जाहीर करून इशारा दिला आहे —
जर आपण आता जागे झालो नाही, तर पुढील पिढ्या आणखी भयावह जगात जगतील.
महिलांवर होणारा हिंसाचार थांबवणे हे संघटित सामूहिक उत्तरदायित्व आहे. आजचा प्रत्येक पाऊल — एक तक्रार, एक प्रतिकार, एक जागरूकता — उद्याच्या सुरक्षित जगाची सुरुवात ठरू शकते.