संजय सर राहुलच्या घरी त्याची ट्युशन घ्यायला यायचे. राहुलच्या पप्पांनी त्यांना तसं काही सांगितलं नव्हतं. मग तरीही संजय सर रोज घरी का यायचे?
राहुल संध्याकाळी मित्रांसोबत फुटबॉल खेळून घरी परतला तेव्हा त्याने पाहिलं की, संजय सरांची स्कूटर घराबाहेर उभी आहे. तो समजला की संजय सर त्याच्या घरी आले आहेत. त्याने तोंड वाकडं करत मनात म्हटलं, ‘आता एक तास संजय सरांकडून जबरदस्तीने ट्युशन घ्यावी लागणार.’
राहुल घरात आला, त्याने पाहिलं की संजय सर त्याच्या बाबांसोबत सोफ्यावर बसून चहा पित होते आणि गप्पा मारत होते. राहुलला पाहताच त्यांनी त्याला अभ्यासासाठी आपली वही-किताब घेऊन यायला सांगितलं.
याच वर्षी संजय सर राहुलच्या शाळेत गणिताचे शिक्षक म्हणून नियुक्त झाले होते. काही काळापासून शाळेत विज्ञान शिक्षकाचा पद रिक्त होतं, त्यामुळे संजय सरच गणितासोबत विज्ञानही शिकवू लागले. संजय सर या शहरात अगदी नवीन होते. ते एकटेच भाड्याच्या खोलीत राहत होते. त्यांचा कुटुंब दुसऱ्या शहरात राहत होता.
गेल्या काही आठवड्यांपासून संजय सर दोन-तीन दिवसाआड संध्याकाळी राहुलच्या घरी येत असत. त्या वेळेपर्यंत राहुलचे बाबा देखील ऑफिसमधून घरी परतलेले असत. संजय सर आधी थोडावेळ बाबांशी राहुलच्या अभ्यासाबद्दल काही बोलत, आणि मग त्याला शिकवायचे. साधारण एक तास राहुलला शिकवून ते निघून जायचे.
संजय सरांचे प्रत्येक दुसऱ्या-तिसऱ्या दिवशी असे घरी येऊन शिकवणे राहुलला अजिबात आवडत नव्हते. आई-वडिलांनाही आश्चर्य वाटायचं की संजय सर न सांगता राहुलला शिकवायला का येतात? तो तर अभ्यासात चांगला आहे, त्यामुळे त्यांनी कधी त्याची ट्युशन लावली नव्हती. त्यांची आर्थिक स्थितीही एवढी चांगली नव्हती की ते राहुलची ट्युशन लावू शकतील.
राहुलच्या बाबांना वाटत होतं की संजय सर राहुलला ट्युशन शिकवून पैसे कमवायचे आहेत. तिकडे आईला वाटत होतं की त्यांना आपला वेळ घालवण्यासाठी इथे यायचं असतं.
एका संध्याकाळी जेव्हा संजय सर राहुलला शिकवून परत जाणार होते, तेव्हा बाबांनी थोडं संकोचत त्यांना म्हणालं, ‘संजय सर, बुरा मानू नका, आम्ही तुमच्या या ट्युशनसाठी काही फीस देऊ शकत नाही. तुम्हाला हवं असेल तर नक्कीच संध्याकाळी इथे येऊन राहुलला शिकवणं बंद करू शकता.’ तोपर्यंत आईही स्वयंपाकघरातून बाहेर आली होती.
बाबांचं बोलणं ऐकून संजय सर थोडा वेळ काहीतरी विचार करत राहिले आणि मग म्हणाले, ‘तुम्ही असं समजू नका की मी ट्युशनचे पैसे कमवण्यासाठी किंवा आपला वेळ घालवण्यासाठी इथे येतोय. खरं सांगायचं तर, माझ्या मुलाचं नावही राहुल आहे. तोही राहुलच्या वयाचा आहे. माझ्या मुलाचं चेहरा काहीसा तुमच्या राहुलसारखा आहे. तुमच्या मुलाला पाहून मला माझ्या मुलाची आठवण येते. तो तर माझ्यापासून खूप दूर राहत आहे, त्यामुळे त्याला तर मी शिकवू शकत नाही, पण तुमच्या राहुलला शिकवून मला वाटतं की मी शाळेतून परतून संध्याकाळी आपल्या मुलाला शिकवत आहे.’ बोलता-बोलता सरांचा आवाज भरून आला.
संजय सरांचं बोलणं ऐकून आईच्या डोळ्यांत पाणी आलं. बाबाही सरांचं बोलणं ऐकून भावूक झाले. त्यांना संजय सरांविषयी त्यांच्या चुकीच्या विचारांवर पश्चाताप होत होता, ‘अरे देवा.. मीही संजय सरांबद्दल किती चुकीचं विचार करत होतो. मला सरांबद्दल असं विचारायला नको होतं.’ तिथे बसलेला, सरांचं सगळं बोलणं ऐकत असलेला राहुल मनातच स्वतःला दोष देत होता.
बाबा जड आवाजात हळूच म्हणाले, ‘सर, मी तुमच्या भावना समजू शकतो. तुम्हाला हवं असेल तर दररोज राहुलला शिकवण्यासाठी इथे येऊ शकता! आम्हाला खूप आनंद होईल.’
‘ठीक आहे, मी उद्यापासून रोज संध्याकाळी सात वाजता राहुल बेटाला शिकवायला येईन.’ संजय सरांनी राहुलच्या डोक्यावरून हात फिरवत म्हटलं.
राहुलने डोके वर करून संजय सरांकडे पाहिलं, त्याच्या डोळ्यांत संजय सरांसाठी एक गहिरा आदर दिसत होता. आई-वडिलांच्या नजरेतही तसंच भाव होतं.
त्या दिवशीपासून राहुलच्या मनात संजय सरांसाठी एक वेगळा सन्मान निर्माण झाला. तो त्यांच्या शिकवणीला आता नाखूष नसून आनंदाने जायला लागला. संजय सरांकडून शिकताना त्याला एक वेगळाच अनुभव येऊ लागला होता. संजय सरांच्या चेहऱ्यावर हसरा भाव आणि डोळ्यांत एक खास चमक दिसू लागली होती. त्यांना राहुलमध्ये त्यांच्या मुलाची झलक दिसत होती, आणि राहुलही त्यांच्या शिकवणीमुळे आनंदी राहायला लागला होता.
आता संध्याकाळी राहुलला शिकवताना संजय सरांची एक वेगळीच भावना होती. त्यांनी राहुलच्या वडिलांना एकदा सांगितलं, ‘राहुलला शिकवून मला माझ्या मुलाशी झालेला दुरावा कमी झाल्यासारखा वाटतो. तुमचं आभार मानायचं की तुम्ही मला ही संधी दिली.’
राहुलचे आई-वडीलही हसून त्यांना म्हणाले, ‘आम्हाला आनंद आहे की आपण आमच्या मुलाला शिकवत आहात. त्याच्यासाठी आपण एक प्रेरणास्थान आहात.’
आता राहुलसाठी संजय सर फक्त शिक्षक नव्हते, तर एक मार्गदर्शक आणि प्रेरक होते. आणि संजय सरांसाठी राहुल फक्त एक विद्यार्थी नव्हता, तर त्यांच्या मुलाच्या आठवणींना उजाळा देणारा होता. अशा प्रकारे, राहुल आणि संजय सरांमध्ये एक नवा आणि अनोखा नातं तयार झालं होतं.