करमाळा तालुक्यातील वाशिंबे गावात लाल केळीचे यशस्वी उत्पादन
आयर्विन टाइम्स / सोलापूर
अलीकडील काळात तरुण शेतकरी शेतीत नाविन्यपूर्ण प्रयोग करत आहेत. पारंपरिक पद्धतीने शेती न करता आधुनिक पद्धतीने शेती करत भरघोस उत्पादन घेता येते, तर काही उच्चशिक्षित तरुण नोकरीच्या मागे न लागता यशस्वी शेती करीत आहेत. अशाच एका सिव्हिल इंजिनिअरिंगचे शिक्षण घेतलेल्या तरुणाने ‘लाल केळी’च्या (Red Banana) शेतीचा यशस्वी प्रयोग केला आहे. अभिजित पाटील असे या शेतकऱ्याचे नाव आहे. सोलापूर जिल्ह्यातील करमाळा तालुक्यातील वाशिंबे गावात त्याने लाल केळीचे यशस्वी उत्पादन घेतले आहे.
महाराष्ट्रातील सोलापूर जिल्ह्याची ओळख तशी ऊस, डाळींब, द्राक्षे आदी पिके घेणारा जिल्हा म्हणून आहे. पण जळगाव जिल्ह्याप्रमाणेच सोलापूर जिल्हादेखील केळी उत्पादनात पुढे सरसावताना दिसतो आहे. तसंच सोलापूर जिल्ह्यातील करमाळा तालुक्यातील एका तरुण शेतकऱ्याने लाल आणि इलायची केळीची शेती केली आहे. हा तरुण केवळ केळीच्या उत्पादनातून दर दहा महिन्यांनी दीड कोटींचं उत्पादन घेतो आहे. अभिजित पाटील असं या तरुणाचं नाव आहे.
उसाचं राजकारण झालं आणि ऊसशेतीकडे वळलो
अभिजित पाटील सांगतात की , माझे आजोबा पारंपारिक भुईमूग, उसाची शेती करत होते. मध्यंतरी उसाचं राजकारण झालं. त्यामुळे आम्ही Banana पिकाकडे वळण्याचा निर्णय घेतला. सुरुवातीला आम्ही साधी केळी लागवड करण्याचा निर्णय घेतला. २०१५ मध्ये एका कामानिमित्त बंगळूरला गेल्यानंतर आम्हाला इलायची (दक्षिण भारतात इलक्की म्हणतात) Banana पाहायला मिळाली. त्याचा दर किलोला शंभर रुपये असा दर होता. महाराष्ट्रात गुलटेकडी मार्केटमध्ये ही पाहायला मिळाली. याबाबत अधिक चौकशी केली असता, या Bananaची रोपे पुण्यात मिळतात, असे ऐकायला मिळाले.
इलायची आणि लाल केळीची लागवड
सहा महिने याची रोपे शोधण्यात गेली. पुण्यातून रोपे मिळवून आम्ही सात एकरावर इलक्की केळीची लागवड केली. ही केळी फक्त मेट्रो सिटी मध्येच विकली जातात. मोठ्या मॉलमध्ये याची विक्री होते. साहजिकच ही महाग पडतात. उच्च वर्गच या केळीचे सेवन करतो. याचे उत्पादन साध्या Bananaसारखेच आहे. कालावधीदेखील तेवढाच लागतो. रासायनिक खत कमी लागते.
लाल केळीला मात्र चौदा महिने लागतात. यांच्या झाडाची उंची १८ ते २० फूट असते. इलायची झाडाची उंची १२ ते १४ फुटापर्यंत जाते. Red Bananaचा सध्याचा जाग्यावरचा दर ६० रुपये किलो असा आहे. सध्या वाशिंबे गावात इलायची केळीची ३०० एकराहुन अधिक क्षेत्रावर लागवड करण्यात आली आहे. Red Bananaची देखील लागवड वाढत आहे.
लाल केळीची शेती
Red Banana ही केळीची एक विशेष प्रकार आहे, ज्याचे रंग, चव, आणि पोषणमूल्ये इतर सामान्य पिवळ्या केळीपेक्षा वेगळी आहेत. Red Bananaची लागवड करणे हे थोडेसे जोखमीचे काम आहे कारण तिला विशिष्ट हवामान आणि मातीची गरज असते. तरीही, या युवकाने योग्य तांत्रिक मार्गदर्शन आणि सेंद्रिय शेती पद्धतींचा अवलंब करून या Red Bananaची यशस्वी लागवड केली.
प्रयोगाची तयारी आणि मार्गदर्शन
युवकाने शेतीमध्ये प्रयोग करण्यापूर्वी या पिकासंदर्भात सखोल अभ्यास केला. त्याने महाराष्ट्र आणि इतर राज्यांमधील काही शेतकऱ्यांच्या अनुभवांचा अभ्यास केला आणि तज्ज्ञांचे मार्गदर्शन घेतले. त्यानंतर, योग्य बी-बियाणे, खत, आणि पाणी व्यवस्थापनाची काळजी घेतली.
आर्थिक लाभ
Red Bananaचे बाजारभाव सामान्य Bananaपेक्षा जास्त असतात. युवकाने आपल्या उत्पादनाला थेट बाजारपेठा आणि स्थानिक विक्री केंद्रांपर्यंत पोहोचवले. परिणामी, त्याला चांगला दर मिळाला आणि चार एकराच्या शेतीतून त्याने ३५ लाख रुपये कमावले.
भविष्यातील योजना
या यशस्वी प्रयोगानंतर, युवकाने आपल्या उत्पादनाचा विस्तार करण्याचा विचार केला आहे. त्याने इतर शेतकऱ्यांना देखील या पद्धतीने शेती करण्यासाठी प्रेरित करण्याची इच्छा व्यक्त केली आहे. त्याच्या या यशामुळे इतर शेतकरीही शेतीमध्ये नवीन प्रयोग करण्याचा विचार करू लागले आहेत.
युवकाचा हा यशस्वी प्रयोग इतर शेतकऱ्यांसाठी प्रेरणादायी आहे, आणि त्याने दाखवून दिले आहे की योग्य नियोजन, अभ्यास, आणि मेहनतीच्या जोरावर शेतीतून मोठे यश मिळवता येऊ शकते.
५५ ते ६० रुपये दर
अभिजित पाटील म्हणाला की Red Bananaला सध्या बाजारात मोठी मागणी आहे, आणि सध्या त्याचा दर ५५ ते ६० रुपये प्रति किलो आहे. चार एकर क्षेत्रातून ६० टन उत्पादन मिळाले होते, ज्यातून खर्च वगळता ३५ लाख रुपयांचे निव्वळ उत्पन्न मिळाल्याचे पाटील यांनी सांगितले. मुंबई, पुणे, नागपूर या मेट्रो शहरांमध्ये आणि पंचतारांकित हॉटेलांमध्येही Red Bananaला मोठी मागणी आहे. Red Bananaच्या लागवडीत आता वाढ होत आहे.