सुमारे साठ वर्षांपूर्वी जगातील पहिली बुलेट ट्रेन तयार करणाऱ्या जपानने, आता एक अजूनच भव्य, वेगवान आणि क्रांतिकारी पाऊल उचलले आहे – बुलेट इंटरनेट! हा शब्द वापरायची वेळच आली आहे, कारण जपानच्या संशोधकांनी अविश्वसनीय अशा 1.02 पेटाबिट्स प्रति सेकंद इतक्या इंटरनेट वेगाचा नवा जागतिक विक्रम प्रस्थापित केला आहे.
हा वेग समजून घेण्यासाठी एवढंच पुरेसं आहे की या स्पीडने प्रत्येक सेकंदाला १० लाख जीबी डेटा ट्रान्सफर केला जाऊ शकतो. म्हणजे, एकाच क्षणात हजारो चित्रपट, गाणी, संपूर्ण लायब्ररी डाउनलोड करता येईल, आणि तेही एका चुटकीसरशी!
नवा विक्रम – नव्या शक्यतांचे दार
हा विक्रम जपानच्या नॅशनल इन्स्टिट्यूट ऑफ इन्फॉर्मेशन अँड कम्युनिकेशन्स टेक्नोलॉजी (NICT) संस्थेच्या नेतृत्वाखाली साकार झाला आहे. या प्रकल्पात त्यांनी सुमितोमो इलेक्ट्रिक आणि युरोपमधील काही सहकारी संस्थांशी भागीदारी केली. विशेष म्हणजे, पारंपरिक सिंगल-कोर फायबरऐवजी त्यांनी १९-कोर ऑप्टिकल फायबर केबल आणि प्रगत ऍम्प्लिफायर तंत्रज्ञान वापरून ही स्पीड साध्य केली.
संपूर्ण प्रयोगात, १८०० किलोमीटरहून अधिक अंतरावर कोणताही स्पीड लॉस न होता डेटा पाठवण्यात त्यांनी यश मिळवलं. यासाठी ट्रान्समीटर, रिसीव्हर आणि लूपिंग सर्किट यांचा संयोजन वापरला गेला, ज्यामुळे डेटा अखंड आणि पूर्ण क्षमतेने वाहत राहिला.
इंटरनेटचा “बुलेट” वेग
1.02 पेटाबिट्स म्हणजे काय? हे समजून घ्यायचं असेल तर एक साधं उदाहरण घ्या – या वेगाने दर सेकंदाला १०,००० हून अधिक फिल्म्स डाउनलोड करता येऊ शकतात. एका अहवालानुसार ही गती इतकी वेगवान आहे की तिचा अचूक अंदाज बांधणेही कठीण आहे.
जपानने मार्च 2024 मध्येच 402 टेराबिट्स प्रति सेकंद स्पीड गाठून एक विक्रम प्रस्थापित केला होता. मात्र, ही नवीन यशस्वी तंत्रज्ञान पद्धत त्या आकड्याच्या दुप्पटीपेक्षाही अधिक आहे.
आर्टिफिशियल इंटेलिजन्ससाठी (AI) क्रांतिकारक पायरी
आज आपण ज्या तंत्रज्ञानाच्या युगात जगतो, तिथे AI, IoT, व्हर्च्युअल रिअॅलिटी (VR), ऑगमेंटेड रिअॅलिटी (AR), 6G, क्लाऊड गेमिंग यासारख्या गोष्टी केवळ भविष्य नाहीत – त्या वर्तमान बनू लागल्या आहेत.
यासाठी हव्या असतात – अतिशय जलद, स्थिर आणि प्रचंड क्षमतेच्या डेटा ट्रान्सफर सुविधा. जपानचे हे नवीन इंटरनेट नेटवर्क अशा तंत्रज्ञानाच्या वाढत्या गरजा पूर्ण करण्यासाठी एक महत्त्वाचा टप्पा ठरत आहे.
यामुळे, भविष्यात स्मार्ट सिटी, रिमोट हेल्थकेअर, ऑनलाइन शिक्षण, रोबोटिक्स, जागतिक क्लाऊड स्टोरेज सेवा यामध्ये क्रांती घडवणं शक्य होईल. ही गती म्हणजे केवळ मनोरंजन नव्हे, तर संपूर्ण तंत्रज्ञान क्षेत्रासाठी एक गेम-चेंजर ठरणार आहे.
जगाचा वेग – आणि भारताची स्थिती
सध्या जगातील इंटरनेट स्पीड बाबत आघाडीवर असलेले देश म्हणजे –
* दुबई (दुसरे स्थान)
* हॉन्गकॉन्ग (तिसरे स्थान)
* फ्रान्स (चौथे स्थान)
* आइसलँड (पाचवे स्थान)
या स्पर्धेत भारत अजूनही टॉप १० मध्येही नाही. भारतात सध्या
* मोबाईल इंटरनेटचा वेग – 100.78 Mbps
* ब्रॉडबँडचा सरासरी वेग – 63.55 Mbps
तुलनेने, जपानच्या 1.02 पेटाबिट्स स्पीडच्या (10 लाख GB/से) पुढे भारताची गती म्हणजे एक संथ सरपट आहे.
ग्रामीण भारत आणि इंटरनेट
आजही भारतातील ग्रामीण, दुर्गम आणि आदिवासी भागांमध्ये इंटरनेट कनेक्टिव्हिटी अत्यंत कमकुवत आहे.
* 5G सेवा अजूनही काही शहरांपुरती मर्यादित आहे
* अनेक ठिकाणी अजूनही 3G/4G नेटवर्क व्यवस्थित उपलब्ध नाही
* ब्रॉडबँड केवळ शहरी भागात मर्यादित
ही स्थिती भारताच्या डिजिटल इंडिया मोहिमेसाठी एक मोठं आव्हान आहे. कारण शिक्षण, आरोग्य, कृषी, व्यापार, शासन या प्रत्येक क्षेत्रासाठी इंटरनेट हा आता मूलभूत गरज बनलेला आहे.
संधी, स्पर्धा आणि उपाय
जपानची ही उपलब्धी भारताला एक महत्त्वाचा संदेश देते – “फक्त स्पर्धा नाही, तर संधीही आहे!”
* जर आपण डिजिटल पायाभूत सुविधांमध्ये मोठी गुंतवणूक केली,
* 5G आणि ब्रॉडबँडचा प्रसार देशभर केला,
* स्थानिक कंपन्यांना संशोधनासाठी प्रोत्साहन दिलं,
तर आपणही भविष्यातील ‘बुलेट इंटरनेट’च्या शर्यतीत सामील होऊ शकतो.
यामुळे –
* डिजिटल इंडिया मोहिमेला गती मिळेल
* नवउद्योजकतेला चालना मिळेल
* ग्रामीण भागात शिक्षण व आरोग्य सेवा पोहोचतील
* अर्थव्यवस्थेला नवे बळ मिळेल
“वेग हीच नवी दिशा!”
जपानच्या या ऐतिहासिक कामगिरीने केवळ तंत्रज्ञानाचाच नव्हे तर भविष्यातील जगाचा वेग काय असणार आहे याची झलक दिली आहे.
आपल्याला देखील यावर विचार करण्याची वेळ आली आहे. इंटरनेट केवळ मोबाईलमधील डेटा पॅक नाही, तर तो शिक्षण, अर्थव्यवस्था, आरोग्य, सुरक्षितता, आणि देशाच्या भविष्याचे साधन आहे.
“जपानने वेग दाखवला – आता भारताने दिशा घ्यावी.”
त्यासाठी हवी आहे दूरदृष्टी, धोरणात्मक गुंतवणूक, आणि ठाम राजकीय इच्छाशक्ती.
कारण, “वेग जितका जास्त – तितकं भविष्य जवळ!” 🚀📶🌐