🌧️ पावसाळा म्हणजे थंडगार वारा, पावसाच्या सरी आणि गरमागरम भजी… पण या सगळ्यात आरोग्याच्या काही तक्रारीही डोकावतात. त्यापैकी सर्वाधिक आढळणारी समस्या म्हणजे कफ अर्थात कब्ज – विशेषतः मुलांमध्ये.
अनेक पालकांना वाटते की कफ (कब्ज) हा फक्त मोठ्यांचा आजार आहे. पण सत्य हे आहे की लहान मुलांनाही ही अडचण तितकीच होते. पोट नीट साफ न झाल्यास आतड्यांमध्ये अन्न चिकटते, पोट फुगते, आणि मुलं चिडचिडी होतात.
🚫 कफ होण्याची मुख्य कारणं
* पोट किंवा यकृताच्या समस्या
* पुरेसं पाणी न पिणं
* अस्वस्थ, तळकट व जंक फूडचं सेवन
* मैदा व तेलकट पदार्थ
* शारीरिक हालचालींचा अभाव
* अभ्यासाचा ताण व खेळण्याचा कमी वेळ
काही मुलांची पचनशक्ती लहानपणापासूनच कमी असते, त्यामुळे ही समस्या लवकर वाढते. परिणामी पोटदुखी, पोट घट्ट होणं, मल न होणं, डोकेदुखी, अपचन, पाय दुखणं, गॅस व आम्लपित्त अशी लक्षणं दिसू लागतात.
✅ पोट सुरळीत ठेवण्यासाठी सोपे उपाय
* केळं + दूध – कोमट दुधात एक केळं मिक्स करून रोज द्या.
* दूध + हळद/मध – पचन सुधारून मल विसर्जन सुलभ होतं.
* सलाड आणि फळं – दिवसातून किमान एक वाटी.
* फायबरयुक्त आहार – ओट्स, बाजरीच्या भाकऱ्या, सूप, इसबगोल.
* सुके मेवे – भिजवलेले अंजीर/बदाम दूधात किंवा तसेच.
* त्रिफळा चूर्ण – रात्री पाण्यासोबत, पचनासाठी उत्तम.
⚠️ लक्षात ठेवण्यासारख्या गोष्टी
* व्यायाम आवश्यक – रोज किमान ३० मिनिटे चालणे, खेळ, योगा, धावणे, नृत्य किंवा एरोबिक्स.
* जंक फूड टाळा – मैदा, पिझ्झा, बर्गर, तेलकट पदार्थ, तळलेलं अन्न.
* फॅट कमी ठेवा – संतुलित, व्हिटॅमिनयुक्त आहार द्या.
* तज्ज्ञांचा सल्ला – समस्या कायम राहिल्यास डॉक्टरांना भेटा.
🪔 आयुर्वेदीय घरगुती उपाय
आयुर्वेदाचार्य डॉ. रमाकांत द्विवेदी यांच्या मते, ज्या मुलांची जठराग्नि लहानपणापासून मंद असते, त्यांना मल विसर्जनात अडचण होते. अशावेळी —
* पोटावर किंवा नाभीजवळ घड्याळाच्या दिशेने घी किंवा तेलाची मालिश करावी.
* कोमट पाणी + लिंबू रस + मध पिण्यास द्यावं.
* गरम पाण्याचा शेक फायदेशीर ठरते.
कधी कधी मुलं स्वतःहून काही करायला तयार नसतात, अशावेळी पालकांनी पुढाकार घेऊन हे उपाय करणे गरजेचे असते.
टीप: हा लेख केवळ माहिती व जागरूकतेसाठी आहे. आरोग्यविषयक अडचण असल्यास तज्ज्ञांचा सल्ला अवश्य घ्या.