आर्थिक समृद्धीकडे वाटचाल
कुटुंबाच्या आर्थिक समृद्धीकडे वाटचाल सुरू राहण्यासाठी योग्य नियोजन करणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. आर्थिक नियोजन करताना बचत, गुंतवणूक, आणि खर्चाचे नियोजन या तिन्ही बाबींकडे लक्ष दिले पाहिजे.
1. बचतीचे महत्त्व:
– बचत ही आर्थिक नियोजनाची पहिली पायरी आहे. मुलांना लहानपणापासूनच बचतीची सवय लावणे गरजेचे आहे, ज्यामुळे ते भविष्यात आर्थिकदृष्ट्या सक्षम होतील.
-बचतीची सवय लावण्यासाठी पूर्वीपासून “गल्ला” (कुंडीत पैसे जमा करणे) ही पद्धत उपयोगात आणली जात असे. ही पद्धत आजही महत्त्वाची आहे कारण ती मुलांना पैशाचे व्यवस्थापन आणि बचतीचे महत्त्व शिकवते.
हे देखील वाचा: World Food Safety Day: आपण दुषित अन्न तर सेवन करत नाहीत ना, याची खात्री करा!
– 2. गुंतवणुकीचे महत्त्व:
– फक्त बचत करून आर्थिक समृद्धी मिळत नाही, त्यासाठी बचत केलेली रक्कम योग्य पद्धतीने गुंतवणूक केली पाहिजे.
– गुंतवणूक केल्याने त्या रकमेतून अतिरिक्त लाभ मिळतो, जो समृद्धीकडे वाटचाल करण्यास मदत करतो.
– रिअल इस्टेट आणि सोने यांसारख्या पारंपरिक गुंतवणुकीचे पर्याय महागडे झाले आहेत. पण एसआयपी (SIP) किंवा शेअर मार्केटमध्ये कमी रकमेत गुंतवणूक करता येते, जसे की ५०० रुपयांपासून सुरुवात करता येते.
3. सिक्स जार पद्धतीचे फायदे:
– ‘सिक्स जार पद्धत’ ही खर्च आणि बचत नियोजनासाठी एक उपयुक्त पद्धत आहे. या पद्धतीत, मासिक उत्पन्नाचे ६ वेगवेगळ्या गरजांनुसार वाटप केले जाते:
– ४०%: किराणा व दैनंदिन खर्च
– १५%: मुलांचे शिक्षण (शैक्षणिक शुल्क)
– १५%: वैद्यकीय विमा
– १०%: कुटुंबाची सहल आणि आनंदासाठी खर्च
– १०%: छंद व आवडीसाठीचा खर्च
– १०%: बचत (ही रक्कम अर्थतज्ज्ञांच्या सल्ल्याने SIP किंवा शेअर्समध्ये गुंतवता येते)
– या पद्धतीचे मुख्य उद्दीष्ट म्हणजे उत्पन्नाचे विभाजन करून प्रत्येक गरजेकरिता योग्य रक्कम राखणे आणि बचतीला व गुंतवणुकीला प्राधान्य देणे.
4. अन्य महत्त्वाच्या बाबी:
– खर्चाचे नियोजन: खर्चाचे योग्य नियोजन नसेल तर बचत केलेली रक्कम हमखास खर्चली जाईल. त्यामुळे दैनंदिन खर्चाचे नीट नियोजन करणे आवश्यक आहे.
– विम्याचे महत्त्व: वैद्यकीय विमा आणि इतर विम्यांचे मासिक हफ्ते वेळेत भरल्याने आपत्कालीन परिस्थितीत आर्थिक ताण येत नाही.
– फायनान्शियल अडव्हायजरचा सल्ला: आर्थिक नियोजन करताना तज्ज्ञांचा सल्ला घेतल्यास भविष्यात चांगले परतावे मिळू शकतात.
आर्थिक नियोजनाचे गणित का बिघडते?
मुळातच मुलांना बचतीचे संस्कार लहानपणापासून लावायला हवेत. पूर्वी घरात गल्ल्यात रक्कम गोळा करण्याची सवय मुलांना लावली जायची. तोच संस्कार हरविल्याने मुलांना केवळ चैन व खर्चाची सवय लावले जात असल्याने अडचणी निर्माण झाल्या आहेत. बचतीचा सवय असेल तर समृद्धीच्या वाटेवर चालता येते. सर्वसामान्यपणे मी बचत केली तर तीच माझी गुंतवणूक आहे यात समाधान मानणे चुकीचे आहे. बचत गुंतवणुकीत फरक न केल्याने व्यक्तीच्या आर्थिक नियोजनाचे गणित बिघडते.
एसआयपी, शेअर मार्केट यामध्ये गुंतवणुक
सध्या रिअल इस्टेट, सोने हे पारंपरिक गुंतवणुकीचे पर्याय महागडे झाले आहे. लाखाच्या किंवा हजाराच्या पटीत त्यासाठी रक्कम जवळ असावी लागते. पण एसआयपी, शेअर मार्केट यामध्ये गुंतवणुकीची सुरवात ५०० रुपयांपासून करता येते.
रक्कम गुंतवली तरच समृद्धी
कोणत्याही व्यक्तीने बचत केली म्हणजे ती गोष्ट परिपूर्ण होत नाही. बचतीची रक्कम योग्य पद्धतीने गुंतवणूक केल्यावर त्याचे जे अधिक लाभ मिळतात त्यातून समृद्धी येते. सध्या सर्व सामान्य व्यक्ती बचत करतो. पण बचतीच्या रकमेला वेगळे करून तिची गुंतवणूक करण्यात कमी पडतो म्हणून त्याची आर्थिक प्रगती घडून येत नाही. त्यामुळे बचतीची रक्कम गुंतविणे आवश्यक आहे.
मुलांसाठी काही ठळक बाबी
■ मुलांना बचतीचा संस्काराची आजही गरज
■ मुलांना केवळ खर्च करण्याची सवय लावणे धोक्याचे
■ लहानपणी असलेली गल्ल्यात रक्कम गोळा करण्याची सवय महत्त्वाची
■ जोपर्यंत इतर खर्चाची तरतूद योग्य होत नाही तोपर्यंत बचत स्थिर राहत नाही
खर्चाचे नियोजन नसेल तर हमखास बचतीच्या रक्कम खर्चली जाणार
सिक्स जार पद्धत हे एक शिस्तबद्ध आर्थिक नियोजनाचे साधन आहे जे कुटुंबाच्या आर्थिक समृद्धीकडे वाटचाल करण्यास मदत करते. बचत आणि गुंतवणुकीचे योग्य नियोजन हे आर्थिक स्थिरतेसाठी आणि समृद्धीसाठी अत्यंत आवश्यक आहे.