नाचणी, बाजरी, मका, गहू, बेसन आणि जौ यांच्या भाकऱ्यांचे पौष्टिक फायदे जाणून घ्या. पचनशक्ती, हाडांची मजबुती आणि संपूर्ण आरोग्यासाठी या भाकऱ्या कशा उपयुक्त ठरतात ते वाचा.
आजच्या धकाधकीच्या जीवनशैलीत संतुलित आहार घेणे ही एक मोठी गरज बनली आहे. साधारणपणे आपल्या घरात रोज गव्हाचीच भाकरी केली जाते, मात्र गहूपेक्षा इतरही काही मोटे धान्य — जसे की ज्वारी, बाजरी, नाचणी, मका, जौ, राळे इत्यादी — हे आरोग्याच्या दृष्टीने अधिक फायदेशीर ठरतात. या धान्यांपासून बनविलेल्या भाकऱ्या केवळ चवीला उत्तम नसून शरीराला आवश्यक पोषणद्रव्ये पुरवतात.
हेदेखील वाचा: थेट नारळातून नारळपाणी पिणे आरोग्यासाठी घातक? जाणून घ्या महत्त्वाचे वैज्ञानिक कारण
🌾 मोठे धान्य — आरोग्याचे नैसर्गिक कवच
भाजीपाला आणि दुग्धजन्य पदार्थ हे आरोग्यासाठी आवश्यक घटक आहेत, पण वाढत्या भेसळीमुळे त्यांच्या गुणवत्तेवर प्रश्नचिन्ह निर्माण झाले आहे. अशा वेळी मिलेट्स म्हणजेच मोठे धान्य हा एक उत्तम, नैसर्गिक आणि पोषक पर्याय ठरतो.
मोट्या धान्यांमध्ये लोह, कॅल्शियम, मॅग्नेशियम आणि जीवनसत्त्व D मोठ्या प्रमाणावर असते. हे घटक आपल्या पचनसंस्थेला, रक्तशुद्धीला आणि हार्मोनल संतुलनाला बळकटी देतात.
🥣 नाचणीची भाकरी – हाडांसाठी नैसर्गिक पूरक
नाचणी (रागी) कॅल्शियमचा उत्कृष्ट स्रोत आहे. तिची भाकरी वर्षभर खाल्ली जाऊ शकते, विशेषतः पावसाळ्यात ती अधिक उपयुक्त ठरते. हाडांना मजबुती, शरीराला ताकद आणि लहान मुलांपासून वृद्धांपर्यंत सर्वांना आवश्यक पोषण नाचणीच्या भाकरीतून मिळते.
🌿 बाजरीची भाकरी – हिवाळ्यातील सर्वोत्तम आहार
बाजरी शरीरातील रक्ताभिसरण सुधारते आणि उष्ण तासीर असल्यामुळे हिवाळ्यात खाण्यास योग्य आहे. लोहयुक्त बाजरीचे पीठ कोमट पाण्याने मळून थोडावेळ झाकून ठेवावे. भाजलेली बाजरीची भाकरी गूळ आणि तुपासह खाल्ल्यास ती अधिक पौष्टिक आणि स्वादिष्ट होते.
🌾 जवाची भाकरी – पचनासाठी उपयुक्त
जवामध्ये तंतू (फायबर) मोठ्या प्रमाणावर असल्याने ती कब्ज कमी करते आणि पचनसंस्था मजबूत करते. भाकरी बनवताना जवाच्या पिठात अर्धा चमचा दही आणि थोडेसे तेल घालून मळावे. भाजून घेतलेली जवाची भाकरी हलकी आणि पचनास सोपी असते.
🍞 गव्हाची भाकरी – सर्वसाधारण पण मर्यादित फायदे
गव्हामध्ये प्रथिने आणि जीवनसत्त्व D असले तरी त्यात ग्लूटेन असल्याने काही लोकांसाठी ते कमी फायदेशीर ठरू शकते. साध्या पाण्याने मळून बनविलेली गव्हाची भाकरी अर्थात चपाती सर्वत्र खाल्ली जाते, मात्र पचनाच्या दृष्टीने इतर मोट्या धान्यांच्या तुलनेत ती किंचित जड मानली जाते.
🌰 बेसनची भाकरी – कफ-पित्त संतुलित करणारी
हरभऱ्याच्या बेसनापासून बनवलेली भाकरी थंड प्रकृतीची असल्याने ती कफ आणि पित्त नियंत्रित ठेवते. बेसनचे पीठ थोड्या गव्हाच्या पिठात मिसळून किंवा स्वतंत्रपणे थोडेसे तेल घालून भाकरी तयार केली जाते. ही भाकरी हलकी, स्वादिष्ट आणि पचनास सोपी असते.
🌽 मक्याची भाकरी – ऊर्जा आणि पोषणाचा स्रोत
मक्याची भाकरी ग्लूटेनमुक्त असून त्यात फायबर, जीवनसत्त्वे आणि खनिजे मुबलक असतात. ती रक्तदाब नियंत्रणात ठेवते आणि थायरॉइड कार्यक्षमता सुधारते. हिवाळ्यात मक्याची भाकरी खाल्ली जाणे अधिक फायदेशीर ठरते. गूळ आणि तुपासह ही भाकरी खाल्ल्यास शरीराला ऊर्जा व उष्णता मिळते. मळताना जर मका एकट्याने हाताळणे कठीण वाटत असेल, तर थोडेसे गव्हाचे पीठ मिसळल्यास भाकरी सहज तयार होते.
🌼 आरोग्याकडे नैसर्गिक वाटचाल
मोठे धान्यांची भाकरी ही फॅशन नव्हे, तर आरोग्यदायी सवय आहे. आपल्या दैनंदिन आहारात नाचणी, बाजरी, मका, ज्वारी, जौ यांचा समावेश केल्यास शरीराला आवश्यक सर्व पोषकद्रव्ये नैसर्गिकरीत्या मिळू शकतात.